Qoşaçaydan Yüksək Səs

ياشاسين آزادليغي ياشاتماق اوچون ياشاين ميللت

اوستاد شهرياردان بير گؤزل شعر

+0 به يه ن

اوستاد شهريارين ياشايشينا بير باخيش

شهريار ۱۲۸۵ گونش ايلينده تبريزده آنادان اولدو آتاسي حاج مير آقا خشگنابي تبريز ده وكالت ايشينه باخيردي. بو ايل‌لرده، تبريز و ديگر آزربايجان يئرلري چئتين بير دورومدا ياشاييرديلار. آغير دونيا  موحاربه‌لري بير طرفدن و آزربايجا نين باشينا ياغان بلالار هر بير طرفدن، او ايل‌لرده مين‌لر آزربايجانلي يوردونو ترك ائتمه‌يه مجبور ائديردي. محمد حسين بهجت بئله بير دوروم‌دا عاييله‌سي‌له تبريزدن خشگناب كندينه كوچوب و اورادا اوشاق‌ليق گون‌لرين سووماغا مجبور قالير. آنجاق بو گون‌لر اونون ياراديجيليغينا ان بويوك بير تمل كيمي اولور و سنه‌لر سونرا اونون ايزي شهريار آدلي بير شاعير اثرلرينده آيدين جا گورونور.

تهراندا ياشاديغي گون‌لرده ابوالحسن خان شيدا،ملك الشعراي بهار،محمد علي ترقي، فرخي يزدي، عشقي، صادق هدايت، رضاخان هندي، درويش، نيما، كمال الملك و..... ،  اون‌لار ديگر بئله آدليم صنعت‌كار صنعت كارلار جمعينده، بهجت شاعير، شهريار شاعيره آد دئيشير آمما دوغروسو هئله‌ده بير اوزه‌ل‌ليك و يئني‌ليك ماليكي دئييل و ديگر يازيچي و شاعيرلر كيمي نه تك گئييم‌ده، داورانيش‌دا، سوژه‌لرده بئله، بير گليشه دولوسو فورمادا ياشايير و گونو گوندن آتا بابادان قالديغي آغير وارليق لاري ايتيرمك يولوندا داهادا ايتي گئدير. آنجاق بو يول آزقين‌ليغي گئرچك حاياتيندا اولسادا، شاعير يوخو و غيب عالم‌لرده يئنه‌ده ايتيرديي يولو دوشونور و ديله گلير

سر دو راه رسيديم و سرنوشت اين بود ____ برو پدر تو از آن سوي و من از اين سويم

برس به دادم و اين بند زانوان بگشاي ____ به روز وعده كه جان ميرسد به زانويم

به شهر خويش اگر شهريار شيرين كار ____ به شهر غريب همان سائل سر كويم

بو آزقين‌ليق و يا ديگرگين‌ليك 1331 ايلينه كيمي داوام ائدير . شهريارين آناسي بو ايلده وفات ائدير. اونون وفاتي شهريارا آغير بير حوزون و غم يارادير. آنجاق بو حوزون هامولار كيمي آنا اولوموندن دئييلميش. شهريار اؤز كؤكونو دونيادان و يئر اوزوندن قيريلميش و قورتولموش گورور. اونو بير دهشت چولقايير: (من كيمم؟) سوزونو دونه دونه ديله گلير. آنادان آيريلماغي، عيني وطن‌دن ديل‌دن مدنيت و كولتوروندن بيرجه سوزده (كوتوك دن) قيريلماق گورور. الي و آياغي هر يئردن اوزولوب، اوزونو يئر ايله گوي آراسيندا آغير بير بوشلوق‌دا گورور. بئله بير دوشونجه‌لر اونو اوزونه گئتيرير. نئچه ايل غفلت يوخوسوندان آيريلان‌لار كيمي بير ايل‌دن آرتيق هئچ نه يازيب و دئمه‌يير. بير ايل‌دن سونرا تئهرانين پاييزلي بير گئجه‌سينده آناسيني يوخودا گورور و اون‌دان حلال‌ليق ايسته‌يير. همين گئجه شهريار حيدربابايه سلام پوئماسي‌نين ايلك بولومون اصيل بير عاشيقلارين قوشما وزنينده و اصيل بير تورك ديلينده يارادير.

آزربايجان خالقينين بو پوئمايا گوسترديي ماراق و ايستك بير او قدر يوخاري و غريبه ديركي شهريار اوزوده اونا حيرت قالير. ائل قوجاغينا دونموش بير سورگون كيمي، شهريار بو ايل‌لرده تبريزه دونور و اوزو دئميشكن: يئني بير حياتي ساعاتين ضربه‌لري‌له باشلايير. (تبريزين بلديه ساعاتي ضربه‌لري). آنجاق اوز وطنينده يازيب و يارادان شاعير و يازيچي دا هئچ آز دئيلميش! اونلار سهند كيمي باشيني بولوت‌لاردان آييرماييب و هر آن اوجا باش ايله و آچيق آنل ايله وطن قايغيسينا قاليب و اوز آنا ديل‌لري كئشينده دايانميش‌لار. شهريار بو سئرايا قوشولماق‌دا ايتيرديي كوكونو تاپير و حيدر بابانين ايكينجي حيصه سيني تبريزده يازير ( 1332).

بو شاه اثر شهرياري دوغروسو ائلينه بير شهريار ائدير و آنا ديلينين معجزه‌سي بوردا گورونور. حيدربابااثري مين‌لر كس واسطه‌سي‌له ازبرلنير، اوخونور، اون‌لار ديگر ديله چئوريلير، نومايشه يازيلير و آذربايجان توركجهسينده بير دونوم نوقطهسي كيمي يئر آلير. بو تاريخ دن سونرا شهريارين يازديغي توركجه شعرلر بيري بيريندن گوزل و معنالي‌دير. بو، شهريارين روحونون آلديغي صيقلي گوسترير تا نهايت اونو دوغولدوغو گون كيمي اصيل بير آذربايجانلي گوروروك.

گؤركملي عاليم ايواز طاها "شعر وارليغين ائوي‌دير" كيتابيندا  شهريار باره‌سينده يازير: "شهرياردان باشلاياراق عرصه‌يه گلميش گونئي آزربايجان چاغداش شعري، ايكي يول آيريجيندا داياندي: يا نوستالژيك يولا گئتمه‌لي، يا دا سيياسي مؤوضوع‌لارا توخونمالي ‌ايدي. باشقا سئچيم، عروض گله‌نه‌ييندن گلمه شعري سوردورمك، يادا چاغداش دونيانين به‌يه‌ندييي «اينجه‌صنعت، اينجه‌صنعت اوچون» آدلانان ائستئتيك يولا گئتمك ايدي. آنجاق واختيله آزربايجان توپلوموندا بونون نه آنلامي وار ايدي، نه ده بونا گره‌ك. گؤزونون قاباغيندا قالاق قالاق درس‌ليك كيتاب‌لاري يانديريلميش بير خالق، تارلادا يون آياق‌قابي‌لارلا اويناقلايان دووشان¬لارلا ماراقلانا بيلمزدي. شهريار ازلي خاطيره‌لردن اويانان نوستالگييايا قاپيلدي، بيرينجي يولا گئتدي. شهريارين آنلاتيم [بيان] طرزي تاريخيليك باخيميندان هئچ ده باشقالاري‌نين سئچدييي سيياسي آنلاتيم طرزيندن اؤنم‌سيز دئييلدي. ائله بير آنلاتيم، سيياسي گئديش‌لرين ياراتديغي دورومدان گئريده قالميردي هئچ، بلكه آزربايجان ديلي‌نين رونئسانس‌ي باخيميندان ايكي قات اؤنم داشيييردي. چونكي كوتله‌نين تاريخي يادداشي ايله اويغون گله‌رك شيفاهي تحكيه‌ ادبيياتي‌نين اؤرنك‌لري كيمي قولايليق‌لا منيمسه‌نيله بيليردي. تصادوفي دئييل كي، تكجه "كوراوغلو" داستاني كوتلوي‌ليك باخيميندان «حئيدربابايا سالام»‌لا ياريشا بيلردي. شهريارين شعري ائستئتيكادان قيراقدا اولان ائلئمئنت‌لردن گوج آلديغينا گؤره ايندي آرتيق باياغي گؤرونور. منجه شاعير بونو بيله‌ركدن ائتدي. شاعير،‌ اؤز زامانيندا گؤزه‌لليك دونياسيندان ادراك و اخلاق دونياسينا دؤنمك‌له، ديليميزي عومومي حوزه‌لره داشيماق ايسته‌دي. بو باخيمدان او، اؤز صنعتي‌نين گؤزه‌ل‌ليييني قوربان وئره‌رك، قوربان وئريلميش ديلي اؤلومدن قورتاردي. بوتون بون‌لارا باخماياراق، شهريار كوتله‌نين سايغي بسله‌دييي مؤوضوع‌لاردان سوء ايستيفاده ائده‌رك ائستئتيكاني قورماق ايسته‌مه‌دي. بونون‌لا دا اونون شعري، بو گون‌لر تريبونالاردان سؤيله‌نيلن و "هئچ" جيزگيسي ايچه‌ريسينده فيرلانان چفنگيات سوييه‌سينه ائنمه‌دي. منجه شهريار اولماسايدي، ديليميزين آلين¬يازيسي اينديكيندن داها فرق¬لي، داها آجيناجاق‌لي اولاجاقدي.

قورد Online User